Yem Fabrikası Makineleri ve Mekanik Bakımları

“Bir yem fabrikasında bir arızanın ortaya çıkması, üretimin öngörülemeyecek bir sürede durmasına neden olabilir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için fabrikadaki makinelerin belirlenen periyotlarda mekanik bakımlarının yapılması gerekmektedir.”

Yem üretim proseslerinde kullanılan makine ile bu makinelere bağlı ekipmanların periyodik muayeneleri ve mekanik bakımlarının yapılması, oluşabilecek olası arızaları önlemek açısından son derece önemlidir. Bir arızanın ortaya çıkması, üretimin öngörülemeyecek bir sürede durmasına neden olabilir. Hammadde alımdan paketlemeye kadar tüm makinelerde aşınma ve yorulmalardan dolayı belirli periyodlarla değiştirilmesi gereken parça ve aksamlar bulunmaktadır. Tesisteki tüm makine ve makinelerin aksamlarına yönelik yapılan bakımlar, tesisin kapasitesini ve yem kalitesini doğrudan etkilemektedir.

Yem tesislerinde yer alan başlıca makineler ve bakımdan geçirilmesi gereken parçaları şunlardır:
 

PELET PRESİ

Pelet presi, pelet yem üretimi yapan bir tesisin en önemli makinelerinden biridir. Yem üretim kapasitesini ve kalitesini direkt olarak etkileyen pelet presinde, özellikle yapılması gereken bakımlar aşağıdaki gibidir.
Disk ve Ruleler: Disk ve Ruleler, toz halindeki yemi pelet haline getiren parçalardır. Bu parçalar yem üretimi sürecinde zamanla aşınır. Diskin içindeki havşanın ve rule üzerindeki kanallardaki havşaların azalması, pelet presinin kapasitesini azaltır. Düzenli olarak kontrol edilmesi gereken bu parçalar, gerekirse taşlanmalı gerekirse kanal ve havşaları yeniden açılmalıdır. Eğer yeni kanal ve havşa açılmayacak kadar aşınma söz konusuysa disk ve ruleler yenileri ile değiştirilmelidir.
Rulmanlar: Ana rulmanlar 100-200 saatte bir yağlanmalıdır. Rule rulmanlarının yağlama işlemi ise pelet presinin büyüklüğüne göre saatte 10-220 gram arasında olmalıdır. En yaygın kullanılan ø660 ve ø900 pelet preslerinin rule rulmanları, 100 gr/h ve 220 gr/h olacak şekilde yağlanır. Tahrik sistemindeki aktarma organları da periyodik olarak kontrol edilmelidir. Kayış-kasnak tahrikli bir pelet presinde, kayışların performansı presin performansını doğrudan etkiler; bu yüzden kayışların gerginliği kontrol altında tutulmalıdır. Kayışlar üzerindeki çatlaklar sürekli kontrol edilmeli ve gerekli görüldüğü durumlarda değiştirilmelidir.

 

ÇEKİÇLİ DEĞİRMEN

Çekiçli değirmen, tahılların ve diğer taneli hammaddelerin kırılıp istenilen ebatlarda küçültülmesini sağlayan makinedir.
Çekiçler: Aşınan ve makinenin performansını bu aşınma sonucu olumsuz etkileyen en önemli parçalar çekiçlerdir. Bu aşınmanın önüne geçmek için çekiçli değirmen bir gün saat yönünde, bir gün saatin tersi yönüne çalıştırılır. Bu çalışma şekli ile iki köşenin de eşit şekilde aşınması sağlanır. Aynı şekilde sonraki günlerde çekiçler çıkarılıp ters çevrilerek diğer iki köşesi de kullanılır. Bu yön değiştirme sonucu, her çekicin 4 köşesi de kullanılmış olunur.
Elek Sacları: Belli bir çalışma süresi sonrasında elek sacı üzerindeki deliklerin çapları büyümekte ve istenilen delik ölçüsünün üstüne çıkmaktadır. Bu da öğütme performansını olumsuz etkileyerek yem kalitesini düşürmektedir. Dolayısıyla eleklerin belli bir kullanım süresinden sonra değiştirilmesi gerekmektedir.
Rulmanlar: Rulmanlar, 1300 saatlik çalışmada bir yağlanmalıdır. Ayrıca sıcaklıkları da düzenli olarak kontrol edilmelidir. 50-60 0C’nin üzerindeki sıcaklıklar, yağlama zamanının ya da rulmanların değişme zamanının habercisidir.
Kaplin: Pimli kaplinde bulunan fıçı şeklindeki lastiklerin deformasyonu kontrol edilmeli ve ihtiyaç halinde yenisi ile değiştirilmelidir.
 

HIZLI KARIŞTIRICI

Hızlı karıştırıcı, dozajlanmış ve kırılmış tahıllarla birlikte mineralleri ve premiks ürünleri homojen olarak karıştırmak için kullanılan bir makinedir. Rulmanlar: Hızlı karıştırıcının rulmanlarının 500 saatte bir yağlanması gerekmektedir.
Tahrik Ünitesi: Redüktörün yağı kontrol edilmeli ve gerekli görüldüğü durumlarda yağ değiştirilmelidir. Aynı şekilde ünitedeki kayışların durumu da kontrol edilerek deformasyon durumunda yenilenmelidirler. Karıştırıcının alt kapaklarının sızdırmaz olması da önemli bir konudur. Kapakların etrafındaki contalar kontrol edilmeli ve aşınmaları durumunda yenilenmeleri gerekmektedir.
 

MELASİYER

Melasiyer, büyükbaş yemi üretiminde olmazsa olmaz bir makinedir. Karıştırıcıdan çıkan karışım, melasiyer girişinde melasla kaplanır. Ardından melasiyer rotoru üzerindeki paletler sayesinde melasın toz karışımla homojen olarak bütünleşmesi sağlanır.

Temizleme: Melas yapışkan ve kuruduğunda sertleşen bir üründür. Bu nedenle melasiyerin iç yüzeyi her gün en az bir defa temizlenmelidir. Aksi durumda paletler çok kısa sürede aşınma gösterecektir.
Rulmanlar: Melas mikserinin rulmanları, 1000 saatte bir yağlanmalıdır.
Paletler: İşletme şartlarına bağlı paletler aşınır, bu nedenle paletlerin gövde ile olan mesafesi kontrol altında tutularak, aşınma durumunda yenilenmeleri gerekmektedir.
Tahrik Ünitesi: Kayışların gerginliği ve kayışlar üzerindeki çatlaklar kontrol edilerek gerekli görüldüğü durumlarda değiştirilmesi sağlanmalıdır.

 

KOVALI ELEVATÖRLER

Ürünün dikey olarak yukarı taşınmasında kullanılan kovalı elevatörlerde, kontrol ve mekanik bakımlar aşağıdaki parçalarda yapılır.

Rulmanlı Yataklar: Rulmanlar, 6000-7000 saatte bir yağlanmalıdır. Redüktör: Redüktör yağı kontrol edilmeli ve düzenli olarak değişimi gerekmektedir.
Kaplin: Kaplin lastikleri kontrol edilerek gerekli durumlarda yenilenmesi sağlanmalıdır.
Kova ve Bant: Elevatördeki kovalar ve bant çalıştıkça aşınır. Taşınan ürünün aşındırıcılığına bağlı olarak belli bir çalışma süresi sonunda kovalar, kova cıvataları ve bandın yenilenmesi gerekmektedir.

ZİNCİRLİ KONVEYÖR

Ürünün yatay olarak taşınmasında kullanılan zincirli konveyörlerde kontrol ve mekanik bakımlar aşağıdaki parçalarda yapılır.

Rulmanlı Yataklar: Rulmanlar, 10.000-12.000 saatte bir yağlanmalıdır.
Redüktör: Redüktör yağı kontrol edilerek düzenli değişimi yapılmalıdır.
Kaplin: Kaplin lastikleri kontrol edilerek ihtiyaç durumunda yenilenmelidir.
Palet ve Zincir: Yaygın olarak kullanılan plastik esaslı paletler, taşınan ürünün aşındırıcılığına bağlı olarak belli bir çalışma süresi sonunda değiştirilmelidir.
 

DİKİŞ MAKİNESİ

Dikiş makinesi, çuval ağzını dikmek için kullanılan bir makinedir. Temizliği ve yağının durumu makinenin çalışmasını direkt olarak etkiler. Her vardiya sonunda temizliği yapılmalıdır. Dişli yağı kontrol edilmeli ve azalma durumunda ekleme yapılmalıdır.
 

BUHAR KAZANI

Buhar kazanı, yem üretimi sırasında toz yemi şartlandırmak, zararlı bakterilerden kurtulmak için kullanılır. Buhar kazanlarının periyodik muayeneleri akredite kuruluşlar tarafından yapılmalıdır. Bu muayenelerde; basınç emniyet vanaları, düşük su seviyesi alarmı ve sızıntılar gibi hayati önem taşıyan kontrollerin yapılması sağlanmalıdır. Periyodik olarak kazan suyunun analizi yapılmalı ve gerekirse kazana zarar vermemesi için bazı kimyasallar eklenmelidir. Bu kimyasallar suyun sertliğini ve oksitlenmeyi azaltmaya yöneliktir. Kazan besi suyu için istenilen en yüksek değerler aşağıdaki gibi olmalıdır: Toplam Sertlik: 1–2 FSB’den az Yağ Miktarı: 2 mg/lt’den az Oksijen: 0,005 mg/lt’den az Toplam Demir: 0,005 mg/lt’den az Toplam Karbondioksit: 20 mg/lt’den az Silikat (SiO2 ): olabildiğince az Plt Değeri: 7–9,5 arası

SONUÇ
Bir yem fabrikasındaki makinelerin beklenmedik zamanlarda arızalanmaması ve üretimin durmaması adına periyodik sürelerde mekanik bakımların yapılması gerekmektedir. Makinelerin aşınmaya meyilli olan parçaları, elektrik motoru, redüktör, rulman, seviye sensörü, sıcaklık sensörü gibi malzemeler yedek olarak bulundurulmalı ve olası bir arızanın kısa sürelerde giderilmesi hedefl enmelidir.