Kümes Hayvanlarının Beslenmesinde Rendering Ürünlerinin Önemi ve Faydaları

Kanatlı hayvan endüstrisi, dünya genelinde son 50 yılda büyük değişiklikler gördü. Kümes hayvanları ve kümes hayvanı ürünlerinin tüketimi bu süre zarfında çarpıcı bir şekilde arttı ve endüstrinin evrimi, yeni bileşenler ve teknolojinin kullanıma sunulmasıyla birlikte beslenme formülasyonunda ilerlemelere yol açtı. Reçeteler bilgisayar üzerinden oluşturulmaya, toplam protein temelli formüller yerine sindirilebilir aminoasit temelli formüller tercih edilmeye ve formüllere çeşitli mikro besin kaynakları dahil edilmeye başlandı.  Tüm bunların sonucunda kümes hayvanı endüstrisi için maliyetler azaldı ve kanatlı performansı maksimize edildi.

Çeşitli rendering türev ürünlerinin varlığı, modern kanatlı sektörü için büyük fayda sağlamıştır. Ancak tüketici tercihi ve refah standartlarındaki değişiklikler nedeniyle, bu faydalı ürünlerin kullanılmaya devam edilebilmesi için sektörün rendering ürünleri kullanımına yönelik zorlukları ele alması gerekiyor.

Kanatlı Yeminde Rendering Ürünlerinin Kullanımı

Kanatlı yemlerinde hayvansal proteinler ve bazı rendering yağları uzun yıllardır global çapta kullanılmaktadır. Aslında tüm protein ve yağ kaynakları, diğer kaynaklara kıyasla (örn: soya unu) nispi değerleri göz önüne alınarak tüm dünyada ciddi miktarlarda kullanılmış ve kullanılmaya devam etmektedir. Hâlihazırda kullanılan ürünler arasında geviş getiren hayvanlar (ruminant) ve kümes hayvanlarından elde edilen et ununun yanı sıra bu proteinlerden elde edilen kan ürünleri, rendering yağları ve tüy unu yer almaktadır. Ek olarak günümüzde, yumurta tavuklarından yapılan “bütün tavuk unu” üretilmeye başlanmıştır. Bu ürünlerin her biri, yüksek nispi proteine ihtiyaç duyan etlik piliç ve hindilere verilen çeşitli rasyonlarda başarıyla kullanılmıştır.

Hayvansal proteinler ve yağlar, kümes hayvanlarının ihtiyaç duyduğu besin maddelerini diğer alternatiflere göre daha uygun fiyatlarla sağlar. Bu yüzden, performansı artırmak için kanatlı rasyonlarındaki soya ununun bir kısmının hayvansal proteinli ürünlerle değiştirilmesi fikri sektörde ilgi görmüştür. Soya ununun oligosakkarit kısmı, kümes hayvanları üzerinde bazı zararlı etkiler üretmektedir. Bunun, ürünün sindirilmemiş bölümünde bulunan bir maddeden kaynaklandığı düşünülmektedir. Hayvansal protein ilavesi, standart vejetaryen beslenme düzenlerine göre performansı iyileştirebilir. Bu sonuçlar, yüksek düzeyde sınırlayıcı aminoasitlere bağlı olabilirken, soya unundaki yetersiz miktarda sindirilmiş karbonhidratların azalmasıyla da açıklanabilir. Yapılan çalışmalar, formüldeki protein kaynağının neredeyse yarısının karışık türev ürünlerden alınabileceğini öne sürüyor. Her ürün farklı besin içeriğine ve potansiyel değerlere sahip olsa da, çoğu mükemmel enerji veya yüksek kaliteli protein kaynağıdır. Ayrıca yüksek oranda kullanılabilir fosfor ve diğer mineralleri de içerirler.


 

Görsel – Kanatlı Hayvanlardan Üretilen Rendering Ürünleri

Kanatlı Rasyonlarında Yağ Kullanımı

Kanatlı hayvan yemlerinde yağın kullanımı ve yağ ilavesinin etkileri sektör içinde iyi bilinmektedir. Asgari bir yağ seviyesi (genellikle %1) birkaç nedenden dolayı öğünde sürekli sabittir; burada ana neden yeterli miktarda linoleik asit sağlamaktır. Ayrıca yemdeki toz seviyesinin azaltılmasına yardımcı olur, ekipmanı yağlar ve yemin lezzetini artırır. Bu miktarın ilavesi genellikle maliyetten bağımsız olarak yapılır. Formülasyonda yüzde biri aşan seviyeler çoğunlukla büyüme miktarını ve yem verimliliğini artırmak için kullanılır ve yem maliyetleriyle doğrudan ilişkilidir.

Rendering endüstrisinde kanatlı grubu için farklı yağ kaynakları mevcuttur. Birincil kaynaklar kanatlı yağı, don yağı (iç yağı), atık yağlar ve karışımlardır. Bunlar dışında ayçiçeği yağı, soya yağı veya palm yağı gibi bitkisel kaynaklı yağlar da önemli ölçüde kullanılmaktadır. Genellikle bu yağlar rendering ürünlerine kıyasla pahalıdır. Yani aynı maliyet için daha az bitkisel yağ kullanılmalıdır; bu da daha düşük metabolize edilebilir enerji (MEE) eldesi anlamına gelir.

Kanatlı yemlerinde rendering yağlarının kullanılmasının birçok avantajı vardır. Sıralamak gerekirse;

• Konsantre enerji kaynağı ve reçetedeki enerji içeriğini artırmanın ana yöntemidir.
• Büyüme (kilo alma) miktarını, yem verimliliğini ve lezzeti artırır.
• Hayvanın yem alımı ve yemlerin tozu azalır.
• İyi bir linoleik asit kaynağıdır.
• Yem fabrikalarındaki ekipmanların yağlanmasına katkısı vardır.
• Diğer yemlerin bağırsaktan geçişini yavaşlatır, bu da sindirilebilirliğin artmasına yol açar.
• Oluşturacağı “ekstra kalori” etkisi, diğer enerji kaynaklarına göre daha uygun maliyetlidir.
• Yemler daha konsantredir, nakliye maliyetleri azalır.
• Yüksek miktarda yağ kullanımı, peletlemenin bazı olumsuz etkilerini ortadan kaldırabilir.

Bunlarla birlikte, yağ kullanımı ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususlar da vardır:

• MEE içeriğinin ölçümü zorlaşabilir.
• Yemde acılaşma/ransidite görülebilir.
• Yağ ilaveleri ile ilgili ekipman ihtiyaçları yeterli olmalıdır.
• Yavru kanatlılarda doymuş yağların sindirilebilirliği daha azdır.

Yağ kullanımıyla ilgili en büyük endişelerden biri, her bir yağ kaynağına atanması gereken gerçek MEE değeridir. Bu rakamın belirlenmesi pratikte zordur ve beslenme düzenlerinde küçük bir değere sahip olabilir (Tablo 1-2). Yağın enerji içerik analizi, genellikle MEE hesabında kullanılan rasyonun bir kısmının ikame edilmesiyle yapılır. Dolaylı bir metottur. Ayrıca yağın “ekstra kalori” etkisi olabilir, bu durum diğer bileşenlerin besin mevcudiyetini etkiler. Örneğin yağ ilavesi, et ve kemik unu sindirilebilirliğini artırır. Bu, raporlanan bazı MEE değerlerinin neden yağın brüt enerji değerinden daha fazla olduğunu açıklamaktadır.

Tablo 1 – Çeşitli yağ kaynaklarıyla beslenen etlik piliçlerde ortalama büyüme miktarları

Kanatlı rasyonlarında yapılan çalışmalar, rendering yağları veya yüksek serbest yağ asidi içeren ürünlere kıyasla, doymamış bitkisel yağların MEE değerinin daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bununla beraber, tam bir rasyondan bir miktar numune alınarak inceleme yapıldığında, farklı yağ kaynaklarının performans parametrelerinde herhangi bir farklılık gözlenmemiştir (Tablo 1-2).

Tablo 2 – Çeşitli yağ kaynaklarıyla beslenen etlik piliçlerde yem çevrim oranları

Öğünlerdeki yağın arttırılması yem verimliliğini artırır, ancak hayvanlarda yağ birikiminin artmasına da neden olabilir. Bir deneyde hindilere, standart bir yağ miktarı içeren rasyon ve bunun %50 fazlası miktarda yağ içeren rasyon verilmiş ve sonuçlar gözlenmiştir. Hindilerde büyüme oranı 11,5 kg ile 13,3 kg arasında değişirken, yem çevrim oranında ciddi farklar görülmüştür (1,55’e karşı 1,1). Bu çalışmalarda daha yüksek enerjili öğünle beslenen hayvanlar yem alımını azaltırken, ilave yağların kullanımıyla sistemlerine ilave enerjiler dahil olmuş ve genel enerji daha yüksek seviyede çıkmıştır.


Kanatlı Rasyonlarında Hayvansal Proteinlerin Kullanımı
Sığır/kanatlı hayvanlar işlendikten sonra geriye kalan/yenmeyen kısımlardan elde edilen hayvansal proteinler arasında et unu, kemik unu, kanatlı türev ürünlerinden elde edilen tavuk unu, tüy unu ve kan unu bulunur. Ürünler, çeşitli besin girdilerine ve kemik oranına göre değişiklik gösterebilir. Et unu ve benzerleri % 50 ila %65 protein arasında değişir ve farklı besinlerin yanı sıra %5'e kadar fosfor içerebilir. Tüy ve kan unu %80 ham protein içerebilir, ancak bu proteinin aminoasit profili dengeli değildir.

Görsel - Kanatlı Rendering Ürünleri – Kan Unu ve Tüy Unu



Bu ürünlerin çoğundan elde edilen protein, yüksek oranda sindirilebilir ve uygun maliyetlidir. Fosfor genellikle yüksek oranda mevcuttur; kemik unu kaynaklarından gelen fosfor ise dikalsiyum fosfata göre daha az miktardadır. Güncel veriler, hayvansal proteinli öğünlerden gelen fosfor ile dikalsiyum fosfattan gelen fosfor kullanımı arasında hiçbir fark olmadığını göstermektedir.






Kanatlı yemlerinde rendering proteinlerinin kullanılmasının avantajları:,

• Bitkisel protein kaynaklarına göre maliyet açısından daha uygundur.
• Yüksek oranda sindirilebilir olan yüksek kaliteli protein kaynağıdır.
• Aminoasit ihtiyaçlarını dengelemeye yardımcı olur.
• Sadece bitkisel protein içeren rasyon/formüllere göre büyüme oranlarında daha fazla artış sağlar.
• Yüksek oranda kullanılabilir fosfor ve diğer minerallerin kaynağıdır.

Rendering proteinleri kullanılırken dikkat edilmesi gereken konular şunlardır:
 

• Kalite kontrolü iyi olmadığı takdirde aminoasit sindirilebilirliği azalır.
• En etkili kullanım için uygun formülasyon yöntemleri kullanılmalıdır.
• Malzeme karışımı ve/veya işleme metodolojisi nedeniyle üründe varyasyonlar/farklılaşmalar gözlemlenebilir.

Rendering proteinlerin kullanımı geçmişte çeşitli nedenlerle sınırlandırılmıştır. Eski araştırmalarda, belirli sınırları aşan protein kullanımında (örneğin %7,5) büyüme depresyonu (büyümede azalma-durma) denilen sorunun meydana geldiği gözlenmiştir. Bunun sebebi, soya ununa kıyasla birçok ürünün sindirilebilirliğinin azalmasıdır. Laboratuvarlarda elde edilen daha eski veriler, et ve kemik ununda soya ununa göre neredeyse % 10 daha az sindirilebilir lisin olduğunu göstermektedir. Böylece formüldeki et ve kemik unu seviyeleri arttıkça, hayvanın kullanabileceği lisin seviyesi azalmaktadır. Çeşitli emniyet faktörleriyle bu açık kapatılmaya çalışılsa da, sonuç olarak aminoasit eksikliğinin gelişmesi ve büyüme hızının düşmesi-durması kaçınılmazdır. Bu sorunların daha sindirilebilir bir formülasyon ile ortadan kaldırılması mümkündür.

Görsel - Kanatlı Rendering Ürünleri – Et ve Kemik Unu

Rendering proteinleri, piliç ve hindi rasyonlarının çoğunda yoğun olarak kullanılmaktadır. En uygun maliyetli eklemeler, bilgisayarlı bir sistemin çeşitli mevcut hayvansal proteinler arasından seçim yapmasıyla elde edilmektedir. Birden fazla protein kaynağının dahil edilmesi maliyeti düşürür, besin dengesini iyileştirir ve azot atılımını azaltır.

Ruminant menşeli et ve kemik unu genellikle en uygun maliyetli kaynaktır. Bunu yemlik kümes hayvanlarının türev ürünlerinden elde edilen tavuk unu takip eder. Bu iki ürün protein ve fosfor kaynağı olarak reçetelere eklenir, tavuk ununun protein/enerji miktarı genelde daha yüksektir. Sindirilebilir bir formülasyon esas alınıp hayvanın büyümesine odaklanıldığında bu katkıların üst sınırı % 10'u kolayca aşabilir, ancak genelde maliyet verimliliği düşünülür. Sindirilebilir aminoasit esaslı bir formülasyon yapılmayacaksa, yine de ürün sindirilebilirliğine bakılmalı ve soya ununa kıyasla önemli farklılıklar varsa katkı oranı üst sınırı belirlenmelidir. Mevcut veriler göz önüne alındığında, tüm kanatlı rasyonları-öğünleri, gelecekte sindirilebilir bir temelde formüle edilmelidir. Et ve kemik unu ile kanatlı türev ürünlerinden elde edilen tavuk unu katkılarının maliyet üzerindeki etkisi Tablo-3’te görülmektedir.
 

Tablo 3 – Farklı oranlarda et&kemik unu ve tavuk unu karışımları için etlik (kanatlı) başlangıç yem maliyetleri

Özetle, rendering ürünleri kanatlı hayvan endüstrisi tarafından kullanımının sürdürülmesi gereken değerli ve önemli enerji, protein ve mineral kaynakları sağlar.